هدف: رعایت اصول ایمنی کار آزمایشگاهی آموزشی و تحقیقاتی در آزمایشگاههای دانشکده به منظور ایجاد محیط امن و حفظ سلامتی کلیه دانشجویان، کارشناسان و اساتید
دامنه کاربرد: کلیه آزمایشگاههای دانشکده مهندسی شیمی شامل آزمایشگاههای تحقیقاتی، آموزشی و آنالیز دستگاهی
مجری: کلیه دانشجویان، اساتید و کارکنان در هنگام حضور در آزمایشگاه، مسئولیت اجراي این دستورالعمل را به عهده دارند.
ناظر: مسئولیت نظارت بر حسن اجراي مفاد این دستورالعمل را در آزمایشگاههای آموزشی مسئول، استاد، دستیار یا کارشناس آزمایشگاه و در آزمایشگاههای تحقیقاتی استاد راهنمای دانشجو به عهده دارند. ریاست دانشکده مسئول نظارت کلی بر حسن اجرای مفاد این دستورالعمل می‌باشد.
مفاد دستورالعمل:
الف: نکات عمومی
- پایبندي و رعایت شئونات اسلامی و اخلاقی
- گذراندن کارگاه ایمنی عمومی و تخصصی قبل از ثبت درخواست مجوز ورود به آزمایشگاه
- تصویب پروپوزال برای دانشجویان کارشناسی ارشد و گذراندن آزمون جامع آموزشی و تعیین موضوع برای دانشجویان دکتری
- اخذ مجوز ورود به آزمایشگاه جهت انجام پایان نامه، رساله، طرح تحقیقاتی و ... قبل از ورود به آزمایشگاه از استاد راهنما و افراد ذیصلاح
- رعایت کلیه موارد ایمنی، قانونی و داشتن احساس مسئوليت نسبت به ايمني خود و دیگر افراد در آزمایشگاه
- آموزش چگونگي استفاده از وسايل ايمني مانند کپسول آتش‌نشاني
- اطلاع از محل قرارگیری دوش اضطراری، شستشوی چشم، جعبه كمكهاي اوليه، کپسول آتشنشانی، گوشی تلفن، درب خروج اضطراری و ...
- به خاطر سپردن شماره‌های تماس اضطراری
- حفظ اصول امانت‌داري در استفاده صحیح و نگهداری اموال دانشگاه
- پرهیز از هرگونه شوخی و در نظر داشتن این نکته که آزمايشگاه مكاني براي كار جدي است .
- اجتناب از خوردن، آشامیدن و جویدن آدامس در آزمایشگاه
- اجتناب از چشیدن و استنشاق مواد شیمیایی
- عدم نگهداري مواد غذایی در یخچال مربوط به بخش‌هاي مختلف آزمایشگاه
- ممنوعیت استعمال دخانیات در تمامی بخش‌هاي آزمایشگاه
- عدم جابجایی دستگاهها، وسایل و نمونه‌هاي سایر افراد بدون هماهنگی قبلی
- اطلاع‌رسانی سریع به مسئولین ذیربط در صورت مشاهده هرگونه اشکال در تجهیزات آزمایشگاهی یا اموال دانشکده
- مطلع نمودن مسئول آزمایشگاه درصورت بروز هرگونه حادثه
- به عهده گرفتن مسئولیت هرگونه حادثه احتمالی ناشی از سهل‌انگاري و عدم رعایت موارد ایمنی
- جبران هر گونه خسارت وارده به اموال دانشگاه
- عدم انجام آزمايش بدون اجازه و هماهنگی با استاد یا مسئول آزمایشگاه
- تهیه و مطالعه دستور كار آزمايش قبل از ورود به آزمايشگاه و استفاده از راهنمایی استاد یا کارکنان در مواردی که نسبت به روش كار اطمینان یا تسلط کافی وجود ندارد.
- دانشجو مجاز به آوردن افراد همراه به آزمایشگاه نمیباشد.
- مراقبت و نگهداری از کارت یا کلید ورود به آزمایشگاه
- عدم واگذاری کارت یا کلید ورود به آزمایشگاه به سایرین
- اطلاع‌رسانی سریع به مسئولین ذیربط در موارد مفقود شدن کلید و یا کارت آزمایشگاه
توجه: دانشجو مسئولیت سوء استفاده احتمالی از کارت یا کلید توسط دیگران را به عهده دارد.
- رعایت نظافت میز کار و وسایل تحویلی
- شستشوي دست بعد از اتمام کار و قبل از ترک آزمایشگاه
- بستن درب خروجی توسط آخرین نفر حاضر در آزمایشگاه در پایان کار
- ترک آزمایشگاه و تحویل کلیه وسایل، دستگاهها و تجهیزات متعلق به آزمایشگاه پس از اجراي پروژه، پایان نامه، رساله، طرح تحقیقاتی و ... به مسئولین مربوطه
- رعایت حقوق معنوي دانشگاه در کلیه نتایج علمی که در تولید آنها از امکانات و فضاي آزمایشگاه‌هاي دانشگاه استفاده شده است.
ب: حفاظت فردی
- استفاده از روپوش آزمايشگاه، عينك ايمني، دستکش و در صورت لزوم ماسک و دیگر تجهیزات حفاظت فردی هنگام كار در آزمايشگاه
- عدم استفاده از لنز چشمی در زمان حضور یا انجام کار در آزمایشگاه
توجه: هرگز از لنز چشمي در آزمايشگاه استفاده نشود، لنز بخارات شیمیایی را جذب مي‌كند و حتي با وجود استفاده از عينك ايمني بيرون آوردن آن در موارد ضروري مشكل است.
- استفاده از پیش‌بند، گان و لباس‌هاي مشابه غیر قابل نفوذ به مایعات و مقاوم در برابر خوردگی در موارد استفاده از مواد خطرناک و آلوده
- خودداری از پوشيدن روپوشهای با آستين گشاد به علت افزایش ریسک آتشگیری
- عدم استفاده از روپوش آزمایشگاهی در محیط خارج از آزمایشگاه نظیر محیط اداري، راهروها و کلاس‌هاي درس
- استفاده از دستكش به هنگام كار با موادي كه به پوست دست آسيب مي‌رسانند يا جذب پوست مي‌شوند .
- عدم استفاده از کفش روباز، دمپایی یا صندل در محیط آزمایشگاه
- عدم استفاده از جواهرات و زیورآلات هنگام انجام کار آزمایشگاهی
- توجه: وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار و مواد شیمیایی کاربردی انتخاب شوند و تنها در صورتی‌که به صورت صحیح استفاده شوند احتمال بروز خطر را کاهش خواهند داد.
ج: کار با مواد شیمیایی و وسایل آزمایشگاهی
- دقت و احتیاط در مواقع کار با وسایل تیز و برنده شامل سوزن‌ها، شیشه‌هاي شکسته و ...
- آشنایی و دقت در کاربرد صحیح وسایل شیشه‌ای (هر وسیله شیشه‌ای برای کاربرد خاصی تعبیه شده و استفاده ناصحیح منجر به بروز خطر و یا نتایج اشتباه خواهد شد)
- آشنايي با برگه‌ي داده‌هاي ايمني مواد(MSDS)
- مطالعه و سپس تهیه و نصب MSDS کلیه مواد شیمیایی کاربردی در معرض دید عموم افراد مشغول به کار در محیط آزمایشگاه
- تهیه و الصاق برچسب بر روی کلیه مواد شیمیایی مستعمل
- استفاده دقیق از مواد شیمیایی و کنترل عنوان روي ظروف مواد شيميايي و محتويات آن قبل از مصرف
- عدم انتقال مواد شيميايي مصرف نشده به ظرف اصلي
- استفاده از اسیدها و مایعات داراي بخارات سمی و خطرناک زیر هود آزمایشگاه
- نگهداری اسیدها و مایعات داراي بخارات سمی و خطرناک زیر هود آزمایشگاه یا درمکانهای جداگانه با تهویه مناسب
- استفاده از مواد آتشگير مانند الكل و استن دور از شعله‌هاي روباز، دستگاه‌های گرمازا و یا مکان‌های با دمای بالا
- استفاده از گازهاي سمي و آتشگير، تنها زير نظر استاد و در آزمایشگاههای با تهویه مناسب و صرفا زیر هود آزمایشگاهی
- هنگام حرارت دادن مواد درون لوله آزمايش، مراقب باشيد كه دهانه لوله آزمايش به سمت شما يا شخص ديگري نباشد .
- جابه جا كردن وسايل شيشه‌اي داغ با استفاده از گيره مناسب
- قرار دادن وسايل شيشه‌اي و مواد شیمیایی در جايي كه براي آنها تعبيه شده است
- استفاده از روش صحيح مخلوط كردن محلولهاي اسيدي
توجه: هميشه بايد اسيد را به آرامي به آب بيافزاييم .هرگز آب را به اسيد اضافه نكنيد .
- عدم انجام نمونه‌برداري مایعات با دهان به جاي پوآر یا مکنده
- اطمینان از خاموش بودن تجهیزات برقی، گازي و بسته بودن کلیه شیرآلات پس از اتمام کار و قبل از ترک آزمایشگاه
د: دفع پسماند:
- استفاده از Safety Box در دفع سرنگ و اجسام تيز و برنده
- جمع آوری شیشه‌های شکسته در مکان مخصوص به صورت جداگانه و در صورت امکان تحویل آن به مسئولین مربوطه جهت تعمیر
- استفاده از ظروف مشخص و داراي برچسب جهت دفع اصولی پسماند مواد شیمیایی و بیولوژیکی و عدم تخلیه آن در سینک آزمایشگاه
توجه: در همه آزمايشگاه‌هايي كه از مواد شيميايي استفاده مي‌شود، تولید محصولات زائد امری اجتناب‌ناپذير بوده بنابراین بايد به طور مناسبي دور ريخته شود. به گونه‌ای كه كمترين خسارت را از لحاظ مقدار و سميت ايجاد كنند .
لذا مسئول هر آزمایشگاه موظف است پسماند های آزمایشگاهی و یا ضایعات (شامل شیشه آلات ، سرنگ و ...) را در در انتهای هر ماه به امور عمومی دانشکده آقای پریشانی تحویل دهند.